Istotą prowadzenia firmy lub działalności gospodarczej jest generowanie zysku (rozumianego również jako redukcja kosztów działalności). Osiąga się go nie tylko poprzez bieżące działania w obrębie dziedziny danego przedsiębiorstwa, ale także poprzez inwestycje, czyli wykorzystanie istniejących zysków
i zasobów do powiększenia ogólnej wartości całej firmy w przewidywanym, nadchodzącym czasie. Inwestycja jest swoistym procesem, który wymaga pogłębionej analizy, i strategicznej, i finansowej. Proces ten wiąże się również z występowaniem czynników ryzyka (jak choćby stopień ryzyka zwrotu – obarczona jest nim każda inwestycja), którymi jednak można również skutecznie zarządzać.
Do tego celu służy controlling inwestycyjny. Jest to efektywne narzędzie, które z jednej strony pozwala na zarządzanie przedsiębiorstwem, z drugiej zaś – wspiera sam proces zarządzania nim. Dzieje się to m.in. poprzez porównanie założeń planu inwestycyjnego dla danego projektu i osiągniętych wskutek jego realizacji rezultatów. Wykazane w wyniku takiego porównania rozbieżności wskazują słabe punkty w działalności kadry zarządzającej i dają obraz o kosztach oraz zyskach wynikających z realizacji danego projektu inwestycyjnego. Controlling inwestycyjny to jednak nie tylko narzędzie do oceny stopnia realizacji celów strategicznych (projektów inwestycyjnych) danego przedsiębiorstwa i poprawy jego funkcjonalności (racjonalizacji zarządzania), to również narzędzie umożliwiające przygotowanie i realizację określonego projektu inwestycyjnego poprzez analizę efektywności (opłacalności i ryzyka) danej inwestycji przez pryzmat bieżącej sytuacji finansowej, czyli rentowności przedsiębiorstwa. A zatem controlling inwestycyjny pozwala zaplanować
i wykonać projekty inwestycyjne, wskazując optymalny scenariusz działań i oceniając prawdopodobieństwo zwiększenia przez przedsiębiorstwo zysku, przy jednoczesnym pełniejszym zobrazowaniu stabilności i kondycji finansowej firmy. Idea controllingu dotarła do Polski w latach 90. poprzez oddziały zagranicznych korporacji i jest już stosunkowo popularna wśród kadry zarządzającej dużymi i bardzo dużymi przedsiębiorstwami. Można ją zaobserwować w praktyce patrząc na dynamikę rozwoju i realizowane projekty inwestycyjne (szczególnie zagraniczne) największych polskich spółek.
W dalszym ciągu jednak to efektywne narzędzie nie jest w pełni wykorzystywane przez polskich przedsiębiorców, wymaga ono bowiem zmiany sposobu zarządzania firmą i gruntownego przygotowania merytorycznego kadry zarządzającej.