Budowa hali magazynowej – czy to się opłaca?

Budowa hali magazynowej – czy to się opłaca? Gwałtowna rozbudowa potencjału produkcyjnego przedsiębiorstw, spowodowała w wielu firmach, konieczność równie gwałtownej rozbudowy powierzchni magazynowej. Firmy te często stanęły, więc przed koniecznością podjęcia decyzji dotyczącej formy funkcjonowania ich istniejących oraz przyszłych magazynów.

Koszt budowy hali magazynowej

Po dokonaniu jakościowej analizy zapotrzebowania na powierzchnię magazynową należy zastanowić się nad samą „filozofią magazynowania” i wynikających z niej kosztów budowy hali magazynowej. Podejmujemy, więc decyzje dotyczącą wyboru formy magazynowania, czyli jak to określił jeden z kierowników logistyki: decydujemy się na „prosty magazyn przeznaczony na skład” czy też na supernowoczesny magazyn wysokiego składowania.

Magazyn przeznaczony na skład vs. magazyn wysokiego składowania

Zarówno magazyn przeznaczony na skład (tzw. „prosty magazyn”) oraz magazyn wysokiego składowania ma swoje wady i zalety.

• Magazyn przeznaczony na skład pozwala na znaczne ograniczenie kosztów związanych z samą inwestycją (do około 3-5 mln zł) zwykle jednak jego założenia konstrukcyjne znacznie wydłużają czas rotacji materiału.
• Magazyn wysokiego składowania to wydatek rzędu około 8,5 Euro np. magazyn Zwiliing J.A. Henckels AG. – rysunek 1.

Rysunek – magazyn wysokiego składowania Źródło: Logistyk Heute. Sonderdruck aus Numer 7/8 Juli/August 2002.

Koszt hali magazynowej – budowa, eksploatacja, przepustowość

Koszt hali magazynowej uwzględnia trzy główne parametry: budowę, eksploatację i przepustowość. Każdy rozsądnie myślący logistyk, zaopatrzeniowiec lub magazynier analizując te dwie kwoty z pewnością wskaże na stosunkowo prosty i tani magazyn z obsługą ręczną. Jednakże wybór ten musi także uwzględniać, nie tylko koszty samej budowy, lecz również koszty eksploatacji magazynu, manipulacji w magazynie oraz przepustowość magazynu.

• Analizując te dodatkowe parametry wybór „prostego magazynu”jako najbardziej optymalnego rozwiązania nie jest już taki jednoznaczny. Jak mówi Karol Ptasznik, prezes firmy BSS Polska, konstruującej i budującej nowoczesne magazyny z pełną lub częściową automatyzacją składowania: „Obecnie coraz więcej firm rozumie konieczność tworzenia kompleksowych rozwiązań magazynowych obejmujących samą budowlę magazynową wraz z strefami kompletacji, jej wyposażenie oraz systemy informatyczne.
• Duże i średnie przedsiębiorstwa coraz częściej pytają nas o takie rozwiązania. Natomiast w niedalekiej przyszłości, a myślę tu o horyzoncie czasowym najbliższych kilku lat, należy spodziewać się gwałtownego wzrostu inwestycji tego rodzaju”. Takie prognozy wyraźnie wskazują, iż rozwijające się firmy będą wkrótce musiały dogłębnie zreorganizować swoje „podejście do kwestii magazynowania”. Od czego jednak zacząć?

Koszty magazynowania i logistyki – specyfikacja

W sytuacji, kiedy podjęliśmy już decyzje o budowie i lokalizacji magazynu powinniśmy podjąć kolejną decyzje temat wielkości i formy funkcjonowania magazynu. Podstawą tej decyzji jest, więc jest ustalenie kosztów magazynowania, a później na ich podstawie dokonania oszacowania kosztów związanych z eksploatacją przyszłego magazynu. Specyfikację kosztów magazynowania przedstawia tabela 1.

Stałe i zmienne koszty magazynowania

Podstawowym kryterium podziału kosztów magazynowania na koszty stałe i zmienne jest ich relacja (sposób kształtowania się) do wielkości przechowywanego zapasu.

• Koszty zmienne magazynowania definiuje się najczęściej jako koszty, których wielkość jest związana z wielkością przechowywanego zapasu.
• Natomiast koszty stałe magazynowania pozostają niezmienne w przypadku zmiany (zwiększenia lub zmniejszenia) ilości przechowywanych materiałów lub produktów. Schemat kształtowania się kosztów zmiennych i stałych przedstawia rysunek 2.

Rysunek 2 Kształtowanie się kosztów zmiennych i stałych w przedsiębiorstwie

Skokowy przyrost kosztów magazynowania 

• Należy także podkreślić, że w praktyce koszty stałe zwykle kształtują się w sposób przedstawiony na rysunku 2 jedynie w określonym okresie czasu. Dlatego mówimy o kosztach semistałych lub półstałych. Koszty te utrzymują się na stałym poziomie tylko w pewnym okresie czasu (np. koszt energii), a następnie rosną najczęściej skokowo (tzw. skokowy przyrost kosztów magazynowania).
• Z kosztami stałymi wzrastającymi skokowo mamy także do czynienia w przypadku kosztów magazynowania. Wzrost kosztów magazynowania, będący przykładem kształtowania się kosztów o skokowej dynamice przedstawiono na rysunku 3.

Rysunek 2 Skokowy przyrost kosztów

Skokowy przyrost kosztów magazynowania – przyczyny

Skokowy wzrost stałych kosztów magazynowych jest spowodowany koniecznością rozbudowy przestrzeni magazynowej efekcie wzrostu zapotrzebowania na przestrzeń magazynową. W konsekwencji firmy zwykle decydują się na budowę kolejnego magazynu lub modułu magazynowego. Dobudowanie kolejnego modułu magazynowego spowoduje właśnie skokowy wzrost stałych kosztów magazynowania. Opisaną zależność najlepiej ilustruje poniższy przykład:

Przyrost kosztów magazynowania – przykłady

Jeśli posiadamy magazyn na 1000 palet i koszty magazynowania wynoszą X to nawet w przypadku, kiedy przechowujemy w nim tylko 100 palet, to także ponosimy koszty na poziomie X. Musimy, bowiem pokryć koszty stałe magazynowania a więc zapłacić amortyzację magazynu, amortyzację wyposażenia i wynagrodzenia pracowników. W przypadku, kiedy nasze zapotrzebowanie na magazyn wzrośnie do poziomu 1100 palet to koszty magazynowania nie wzrosną o 0,1 X, lecz wzrosną do poziomu 2 X, ponieważ dobudowujemy nie 1/10 magazynu, lecz cały moduł na kolejne 1000 palet. Sytuacja ta powtarza się wielokrotnie tworząc przedstawiony na rysunku 3 skokowy przyrost kosztów.

Wybór rodzaju formy magazynowania – koszty stałe i zmienne

Koszty stałe i zmienne dają nam wymierne podstawy do podjęcia decyzji na temat sposobu organizacji naszego magazynu (formy magazynowania). Wzajemną relację pomiędzy opisanymi już kosztami zmiennymi a stałymi w magazynie stosunkowo łatwo opisać przy pomocy funkcji liniowej w postaci: Kc = ax + b  Kc – koszty całkowite a – koszty zmienne x – wielkość przechowywanego materiału w szt., paletach, dm³ b – koszty stałe

Wybór rodzaju formy magazynowania – analiza

Dlatego stosunkowo prosto można przeprowadzić odpowiednią symulację i analizę kształtowania się kosztów. Na tej podstawie relatywnie łatwo możemy podjąć najbardziej optymalną decyzję dotyczącą wyboru formy magazynowania. Przykładowo odpowiadając na pytanie: „Jaki rodzaj magazynu należy wybrać?”, możemy przeprowadzić stosowne obliczenia, które ilustruje poniższy przykład:

Wybór rodzaju formy magazynowania na przykładzie firmy SOROS

Firma SOROS[1] producent podzespołów elektrycznych i oświetleniowych planuje budowę magazynu. Rozważa się różnego typu rozwiązania. Logistycy firmy biorą przede wszystkim pod uwagę trzy podstawowe rozwiązania:

1. Prosty magazyn z obsługą całkowicie ręczną, przemawiają za nim relatywnie niskie koszty inwestycji i niskie koszty wynagrodzeń.
2. Magazyn częściowo zautomatyzowany ze strefą ręcznego konfekcjonowani – średnie koszty inwestycji w porównaniu z 3 rozwiązaniem, podwyższona sprawność funkcjonowania tego magazynu w porównaniu z rozwiązaniem 1.
3. Magazyn wysokiego składowania całkowicie zautomatyzowany, najdroższy, ale cechujący się największą sprawnością, a firma w perspektywie rozważa dalszą ekspansje na rynki Polski i Europy Zachodniej.

W ramach przeprowadzonej analizy wykonalności tych trzech projektów ustalono, że koszty będą kształtować się następująco:

Rodzaj magazynu	Koszty stałe w €	Koszty zmienne w €/szt.
Magazyn z obsługą całkowicie ręczną	195 000	1
Magazyn częściowo zautomatyzowany	1 300 000	0,9
Magazyn wysokiego składowania	2 400 000	0,5

Następnie dokonano symulacji, dla jakiej wielkości przechowywanego zapasu zastosować dany magazyn porównując ze sobą poszczególne rozwiązania. Symulacji tej dokonano w dwóch krokach.

1. Budujemy równanie kosztu:

Rodzaj magazynu	Równanie funkcji
Magazyn z obsługą całkowicie ręczną	KC = 1 € * x + 195 000 €
Magazyn częściowo zautomatyzowany	KC = 0,9 € * x + 1 300 000 €
Magazyn wysokiego składowania	KC = 0,5 € * x + 2 400 000 €

2. Porównujemy ze sobą magazyn z obsługą całkowicie ręczną z magazynem częściowo zautomatyzowanym:

x + 195 000 € = 0,9 € * x + 1 300 000 € 0,1 € * x = 1 105 000 € / (0,1 €) x = 11 050 000 szt. Uzyskana wielkość przechowywanego zapasu jest wielkością, w której koszty zmienne jak i stałe zarówno magazynu z obsługą całkowicie ręczną jak i magazynu częściowo zautomatyzowanego są takie same. Aby więc dokonać wyboru stosownego magazynu należy podstawić do poszczególnych funkcji większą lub mniejszą od uzyskanej wielkość zapasu. W naszym przypadku odpowiednia analiza wielkości zapasu materiałów, będzie wyglądała następująco:

x + 195 000	0,9 x + 1 300 000
10 000 000 + 195 000 = 10 195 000	9 000 000 + 1 300 000 = 10 300 000
11 050 000 + 195 000 =  11 245 000	9 945 000 + 1 300 000 = 11 245 000
12 000 000 + 195 000 = 12 195 000	10 800 000 + 1 300 000 = 12 100 000

zestawienie poszczególnych kosztów przy odpowiednich wielkościach produkcji będzie wyglądało następująco:

Wielkość przechowywanego zapasu w szt.					Koszty każdego z rozwiązań w €
Magazyn z obsługą całkowicie ręczną	10 000 000	11 050 000	12 000 000		10 195 000	11 245 000	12 195 000
Magazyn częściowo zautomatyzowany	10 000 000	11 050 000	12 000 000		10 300 000	11 245 000	12 100 000

Wnioskujemy, więc że do 11 050 000 szt. wybieramy magazyn z obsługą całkowicie ręczną, a powyżej tej wartości dostawy poprzez magazyn częściowo zautomatyzowany. Analogicznie wygląda sytuacja w przypadku porównania magazynu częściowo zautomatyzowanego z magazynem wysokiego składowania: 0,9 € * x + 1 300 000 € = 0,5 € * x + 2 400 000 € 0,4 € * x = 1 100 000 € / (0,4 €) x = 2 750 000 szt. I analogicznie możemy zidentyfikować właściwy system dostaw przez podstawienie odpowiednich wielkości zapasu materiałów:

Wielkość przechowywanego zapasu w szt.					Koszty każdego z rozwiązań w €
Magazyn częściowo zautomatyzowany	2 500 000	2 750 000	3 000 000		3 550 000	3 775 000	4 000 000
Magazyn wysokiego składowania	2 500 000	2 750 000	3 000 000		3 650 000	3 775 000	3 900 000

Analogicznie jak w poprzedniej części przykładu do wielkości zapasu materiałów ustalonej na poziomie 2 750 000 szt. stosujemy magazyn częściowo zautomatyzowany natomiast powyżej tej wielkości magazyn wysokiego składowania.

Analiza stałych i zmiennych kosztów magazynowania – podsumowanie

Tytułem podsumowania, należy tutaj podkreślić, że przedstawiona powyżej analiza stałych i zmiennych kosztów magazynowania to złożone zagadnienie. To właśnie ta analiz jest jednym, choć nie jedynym aspektem decydującym o wyborze sposobu organizacji magazynowania w przedsiębiorstwie. Stanowi ona zawsze dla decydentów jasną, wymierną i łatwo uchwytna przesłankę do podjęcia decyzji na temat sposobu organizacji sposobu magazynowania. [1] Nazwa przedsiębiorstwa oraz poszczególne wielkości kosztów zostały zmienione na potrzeby niniejszego przykładu. Specjalistów z Twojej branży zainteresowały także: VMI – zarządzanie zapasami i łańcuchem dostaw Zarządzanie dostawcami – mój dostawca mój wróg? Zarządzaj procesami logistycznymi na jeszcze wyższym poziomie Sprawdź program szkolenia: LEAN W MAGAZYNIE I LOGISTYCE Optymalizacja kosztów magazynowania i utrzymania zapasów, usprawnienie przepływu towarów na przykładzie skutecznych wdrożeń ZARZĄDZANIE ŁAŃCUCHEM DOSTAW Jak kontrolować i obniżać koszty łańcucha dostaw?