Typy osobowości – osobowość typu A
Kilkadziesiąt lat temu amerykańscy kardiolodzy Meyer Friedman i Ray Rosenman wprowadzili do powszechnego użycia termin „osobowość typu A” (TABP – Type A Behaviour Pattern).
Jak to się stało, że kardiolodzy zainteresowali się typami osobowości i psychologią?
Otóż prowadząc od kilku lat swoją prywatną praktykę zwrócili uwagę na interesujący fakt. Fotele dla pacjentów w poczekalni do gabinetu kardiologicznego uległy zniszczeniu w pewien charakterystyczny sposób.
Po kilku latach użytkowania, tapicerka na fotelach była zniszczona, a dokładniej przetarta w części przedniej siedzenia i podłokietników.
Co ciekawe, w sąsiadujących poczekalniach do gabinetów lekarzy innych specjalności tak się nie stało. Kardiolodzy uznali więc, że pacjenci przychodzący do ich gabinetu zachowują się w charakterystyczny sposób. Być może w kolejce do ich gabinetu najczęściej ustawiają się osoby niecierpliwe, żyjące pod presją czasu i w ciągłym napięciu.
Opisane kluczowe cechy, Meyer Friedman i Ray Rosenman nazwali „Wzorzec zachowania A”, a później po prostu „Osobowość typu A”.
Osobowości typu A – cechy charakterystyczne
Ludzi o osobowości typu A wyróżnia robienie kilku rzeczy na raz i do tego w ciągłym pośpiechu, nieustanne rozmyślanie o kolejnych punktach na liście „do zrobienia”, brak aprobaty dla nawet najmniejszych opóźnień i niepunktualności. Charakterystyczną cechą jest również dążenie do perfekcji, pełnego ideału, nadmierna ambicja, wysokie wymagania wobec siebie i innych, zamiłowanie do rywalizacji. Jednym z głównych wyznaczników osobowości typu „A” jest również wrogość, agresja i niechęć wobec otoczenia, co przekłada się na brak zdrowych i stabilnych relacji z innymi ludźmi.
Osobowość typu A – postawa w pracy
Osoby typu A wciąż porównują się z innymi, wyznaczają sobie trudne do osiągnięcia cele i trudne do dotrzymania terminy. W ten sposób sami zwiększają prawdopodobieństwo poniesienia porażki, której nieuchronnie towarzyszy spadek samooceny i w konsekwencji silny stres. Osoby typu A zwykle próbują robić kilka rzeczy naraz, większość czynności wykonują szybko, mając poczucie przymusu ciągłego „ścigania się” z upływającym czasem. Postawa taka prowadzi do częstych przeoczeń i pomyłek oraz rozczarowań, że po raz kolejny nie udało się zatrzymać czasu…
W wyniku swojej niecierpliwości i skłonności do szybkiej utraty zainteresowania, osoby typu A narażają się na konflikty z innymi ludźmi, a dokładnie z reprezentantami typu B – tymi, którzy pracują wolniej, mniej się ekscytują pewnymi sprawami, ale za to bardziej wytrwale i konsekwentnie dążą do doprowadzenia ich do końca…
Osobowość typu A – wzorzec zachowania
Egocentryzm, a więc postrzeganie wszystkiego, co się dzieje wokół przez pryzmat swojej własnej osoby i swoich własnych interesów sprawia, że osoby typu A większość odbieranych bodźców zewnętrznych interpretują jako stresory, uruchamiając w swoim organizmie reakcję stresową. Mając trudności z odmawianiem, osoby typu A często czynią zobowiązania przekraczające ich możliwości, których później niejednokrotnie nie potrafią dotrzymać.
Na wzorzec zachowania A wskazują również zewnętrzne oznaki – gestykulacja, sposób mówienia i poruszania się. Typ A jest energiczny i wybuchowy, szybko mówi i chodzi, w czasie trwania dyskusji bardzo często przerywa rozmówcy, zachowuje się wrogo wobec niego. Widoczne jest napięcie mięśni twarzy, dłonie są zaciśnięte.
Osobowość typu A w pracy
Osoby typu A nie potrafią się relaksować. Zamiast odpoczynku wybierają nadgodziny w pracy, a gdy już zdecydują się na urlop, doskwiera im poczucie winy.
Stresogenność zachowań Typu A ma także swój aspekt czysto fizyczny: przyspieszone i płytkie oddychanie, napięcie mięśni i skłonność do różnego rodzaju używek, takich jak kofeina czy nikotyna. Wszystkie te elementy oznaczają pobudzenie osi współczulnej autonomicznego układu nerwowego, a więc stres. Jak wykazały badania, osoby o tym typie osobowości są znacznie bardziej narażone na problemy z nadciśnieniem niż zwykli ludzie, a prawie wszyscy przedstawiciele osobowości typu maja kłopoty z sercem i układem krwionośnym (szczególnie po 65 roku życia). Osobom typu A grozi również odizolowanie społeczne – koncentrując się na życiu zawodowym na ogół tracą kontakt z bliskimi, a rozpad więzi może skończyć się izolacją społeczną. Nie bez powodu z opisu wyłania się sylwetka korporacyjnego pracownika-pracoholika. To właśnie w takim środowisku pracy osoba o wzorcu zachowań A czuje, że spełnia się zawodowo i ma szansę osiągnąć sukces. Jednak ciągłe funkcjonowanie na wysokich obrotach prowadzi do obniżenia produktywności i tak naprawdę może utrudniać, a nie ułatwiać, wspinanie się po kolejnych szczeblach kariery. Najwyższą ceną, jaką typ A płaci za sukces, jest utrata zdrowia.
Osobowość typu A a choroby
Wielu badaczy podejmowało później badania na temat osobowości typu A i związku tych cech z ryzykiem utraty zdrowia. Niektórzy badacze twierdzą, iż istnieje bezpośredni związek pomiędzy zachowaniem typu A, a zwiększonym ryzykiem wystąpienia chorób serca. Holmes dowodzi na przykład, że osoby typu A reagują na trudne wyzwania podwyższonym ciśnieniem krwi, więcej palą oraz mają wyższy poziom cholesterolu we krwi. W dodatku nieustannie sami poszukują trudnych zadań.
Z drugiej jednak strony, istnieją badania, które takiej zależności nie wykazują, lub przypisują zwiększone ryzyko chorób serca tylko pojedynczym składnikom zachowania typu A, jak np. wrogość, cynizm czy tłumienie złości czy agresji zamiast jej wyrażania. Nie ma też wątpliwości, iż zachowanie typu A jest zdecydowanie stresogenne.
Jeśli w opisie osobowości A odbiłeś się jak w lustrze, oznacza to, że możesz mieć problemy z zarządzaniem stresem oraz efektywnością. Na pewno nie zaszkodzą ćwiczenia relaksacyjne, odpoczynek i szkolenia z zarządzanie czasem i walki ze stresem.
Typy osobowości – osobowość typu B
Osobowość typu B wyróżniana jest razem z osobowością typu A. Zwykle definiuje się go jako osobowość pozbawioną charakterystycznych cech osobowości typu A. Ludzie reprezentujący typ osobowości B w swoim życiu bardziej cenią jakość działania, a nie ilość. Osoby typu B doświadczają znacznie mniej stresu zarówno podczas pracy jak i podczas wypoczynku, a także są cierpliwe i nastawione na współpracę w grupie. Potrafią panować nad emocjami, a także są postrzegane przez innych jako przyjacielscy.
Osobowość typu B – cechy
Ludzie o osobowości typu B także łatwiej i chętniej się relaksują, koncentrując bardziej na jakości życia. Są mniej niecierpliwi, żyją w wolniejszym tempie. Osobom typu A czas biegnie zdecydowanie szybciej, niż osobom typu B. Ludzie typu A w większym stopniu niż osoby typu B poszukują nowych wyzwań oraz otrzymują lepsze stopnie i zarabiają więcej niż osoby typu B o tym samym poziomie inteligencji. Typy B doznają także rzadko zawału serca przed 70 rokiem życia, niezależnie od wykonywanej pracy. Badacze określili ten typ osobowości jako zdrowy i zrównoważony.
Jak zachowują się typy osobowości: Typ A i Typ B
Wzory zachowania A i B – Meyer Friedman, Virginia Price
Typy osobowości – test
Zrób test i sprawdź jakim typem osobowości jesteś?
Sprawdź teraz, na ile charakterystyka osobowości typu A pasuje do Ciebie, a zatem w jakim stopniu jesteś bardziej narażony na częstsze przeżywanie stresu niż osoby typu B.
Wykonaj poniższy test, opracowany przez dr. Howarda Glazera.
Określ, w jakim stopniu zgadzasz się z wymienioną cechą lub stwierdzeniem. Do każdej odpowiedzi przydziel punkty w skali od 1 do 7, gdzie 1 oznacza, że nie zgadzasz się z danym stwierdzeniem, natomiast 7 – w pełni się zgadzasz.
1 2 3 4 5 6 7
Całkowicie się nie zgadzam Całkowicie się zgadzam
1. Muszę kończyć wszystkie rozpoczęte zadania
2. Nigdy się nie spóźniam
3. Lubię rywalizować
4. Przerywam innym w czasie rozmowy
5. Zawsze się gdzieś spieszę
6. Jestem niespokojny, gdy muszę czekać
7. Ciągle pędzę przed siebie i daję z siebie wszystko
8. Zawsze robię kilka rzeczy na raz
9. Mówię głośno i żywo gestykuluję
10. Oczekuję pochwał i uznania za wykonaną pracę
11. Wszystko robię szybko (jem, chodzę, mówię)
12. Jestem wymagający
13. Ukrywam emocje
14. Mam niewiele zainteresowań poza pracą
15. Jestem ambitny
16. Często ustalam sobie terminy na wykonanie zadań
17. Czuję się za wszystko odpowiedzialny
18. Oceniam siebie w kategoriach liczb (np. liczba podpisanych umów)
19. Biorę nadgodziny i/lub pracuję w weekendy
20. Jestem bardzo dokładny, zwracam uwagę na szczegóły
Wyniki testu osobowości
Jeśli suma uzyskanych punktów wynosi 80 lub więcej, reprezentujesz wzorzec zachowań A. W takim przypadku postaraj się zmodyfikować swój styl życia. Wynik w granicach 60-79 oznacza, że posiadasz cechy osobowości A i osobowości B. Zwracaj uwagę na swoje nawyki i zachowanie, aby nie „przesunąć się” w kierunku osobowości A. Suma punktów poniżej 60 wskazuje na to, że reprezentujesz osobowość typu B, w mniejszym stopniu narażoną na rozwój choroby wieńcowej.
Warto sprawdzić czy my sami lub osoby w bliskim otoczeniu przejawiają zachowania wzorca osobowości A.
Z opisu wzorca wyłania się sylwetka korporacyjnego pracownika pracoholika. To właśnie w takim środowisku pracy osoba o wzorcu zachowań A czuje, że spełnia się zawodowo i ma szansę osiągnąć sukces. Jednak ciągłe funkcjonowanie na wysokich obrotach, drażliwość i konfliktowość prowadzić mogą do obniżenia produktywności i tak naprawdę mogą utrudniać, a nie ułatwiać, wspinanie się po kolejnych szczeblach kariery.
Najwyższą ceną, jaką typ A płaci za sukces, jest utrata zdrowia!
Autorką tego artykułu jest psycholog Joanna Cisek Dąbrowska, wieloletni trener OSiI Effect.
Prowadzi między innymi szkolenia:
Asertywny Szef
Asertywność w pracy
Awans na Szefa
Tutaj powiązane tematycznie artykuły:
Feedback
Efektywność w pracy
Asertywna odmowa
