Inteligencja emocjonalna w pracy menedżera
Opinie menedżerów na temat kierowania się intuicją i okazywania emocji w pracy są podzielone. Wielu menedżerów twierdzi, że w pracy nie powinno być na nie miejsca. Są też tacy, którzy uważają, że emocje odgrywają bardzo ważną rolę w środowisku pracy.
A jak jest naprawdę z inteligencją emocjonalną?
Posiadanie kompetencji wchodzących w zakres inteligencji emocjonalnej jest niezwykle istotne dla osób na kierowniczych stanowiskach. Zdaniem doktora Daniela Golemana, światowego guru inteligencji emocjonalnej, można ją wyćwiczyć, a to zwiększa szansę na sukces aż o 85 proc.
Emocje idą do pracy razem z menedżerem
Większość menedżerów stawia na podejmowanie optymalnych decyzji po uporządkowanym i logicznym rozważeniu najważniejszych danych. Często zapominają oni jednak o tym, że emocje idą z nimi do pracy i wpływają na ich myślenie i zachowanie. To przecież samopoczucie szefa decyduje o tym, w jaki sposób komunikuje się z ludźmi. Ten sam szef przekazując swoim pracownikom informacje w różnych stanach emocjonalnych np. będąc smutnym lub też wyjątkowo radosnym, wywoła różne reakcje u swoich podwładnych.
Aby stworzyć wydajny zespół pracowników, realizujący wyzwania i strategię firmy, nie wystarczy posługiwać się rozległą wiedzą.
Wysokiej klasy menedżer potrzebuje również sprawności w zarządzaniu swoimi emocjami.
W dzisiejszym świecie pełnym sprzeczności, kluczowym parametrem efektywności menedżera jest zdolność do przewodzenia, zbudowania wokół siebie „kultury efektywności”, swoistej pozytywnej „aury”, która zagwarantuje zaangażowanie i koncentrację na osiąganiu wyników przez podwładnych.
Niektórzy menedżerowie posiadają takie zdolności niejako naturalnie, inni muszą nauczyć się właściwych sposobów postępowania. Jedno jest pewne: menedżer XXI wieku powinien odznaczać się wysokim poziomem EQ.
Czym jest inteligencja emocjonalna?
Pojęcie inteligencji emocjonalnej zostało wprowadzone w 1995 r. dzięki książce Daniela Golemana o tym samym tytule. Twórca tego pojęcia, badając losy absolwentów Uniwersytetu Harvarda, zauważył, że nie zawsze wybitne wyniki w szkole i skrajnie wysoki poziom inteligencji racjonalnej (IQ) przekładają się na sukcesy w pracy i życiu. Wyciągnął zatem słuszny wniosek, że wiedza formalna nie jest wystarczającym czynnikiem determinującym sukces w życiu. Stworzył teorię uwzględniającą te obserwacje, dzięki której można lepiej zrozumieć umiejętności współżycia z innymi i wywierania na nich wpływu.
Inteligencja emocjonalna lidera ma ogromne znaczenie. Z przeprowadzanych przez mnie badań wynika, że sukces w pracy menedżera wysokiego szczebla w 85 proc. zależy od jego inteligencji emocjonalnej – powiedział dr Daniel Goleman podczas konferencji „Przywództwo przyszłości: lider czy dyktator?”
Inteligencja emocjonalna to połączenie samoświadomości, świadomości społecznej, zarządzania sobą oraz zarządzania relacjami, które ma pozytywny wpływ na innych – tłumaczył dr Goleman. Jego zdaniem, modele zarządzania oparte na zrozumieniu i empatii przy jednoczesnym zachowaniu podstawowych zasad i wartości są najbardziej skuteczne.
Inteligencja emocjonalna – w skrócie EQ – jest zdolnością do rozpoznawania uczuć, zarówno własnych, jak i innych ludzi. Osoby z wysokim ilorazem EQ potrafią sprawnie motywować do działania, ale również kierować emocjami innych.
Inteligencja emocjonalna składa się z pięciu podstawowych obszarów kompetencji
– świadomość własnych emocji, czyli zdolność do ich rozpoznawania w chwili, gdy się pojawiają,
– umiejętność zarządzania emocjami – polega na szybkim przywracaniu równowagi emocjonalnej, co wiąże się ze zdolnością kreatywnego radzenia sobie z niepowodzeniami i zmianami,
– motywacja, czyli umiejętność kontroli emocji swoich i innych ludzi oraz zdolność wyciszania popędów i odkładania w czasie nagrody,
– umiejętność rozpoznawania i zarządzania emocjami innych – inaczej mówiąc, jest to zdolność do empatii, wyczuwania sygnałów wysyłanych przez ludzi,
– umiejętność zarządzania relacjami międzyludzkimi, czyli zdolność do nawiązywania i podtrzymywania kontaktów, zdolności przywódcze i interpersonalne.
Ignorowanie emocji nie działa
Emocje – jak wszyscy dobrze wiemy – wpływają na naszą wydajność w określonych obszarach życia, także na naszą działalność zawodową. Psycholodzy odkryli, że kiedy ludzie starają się stłumić pojawiające się emocje, zapamiętują mniej informacji – opanowanie emocji pożera ich energię i uwagę, którą mogliby spożytkować na słuchanie i przetwarzanie danych. Ważne jest więc, żeby zauważyć emocje i „wyciągnąć” zawarte w nich informacje. Jak wpływają na nas pierwotne emocje?
– LĘK – „działaj teraz, by uniknąć negatywnych konsekwencji”
– ZŁOŚĆ – „walcz z krzywdą i niesprawiedliwością”
– SMUTEK – „poproś innych o pomoc i wsparcie”
– ODRAZA – „pokaż, że coś jest nie do przyjęcia”
– ZAINTERESOWANIE – „pobudź innych do odkrywania i uczenia się”
– ZASKOCZENIE – „zwróć uwagę ludzi na coś nieoczekiwanego i ważnego”
– AKCEPTACJA – „lubię Cię, jesteś jednym z nas”
– RADOŚĆ – „pomnóżmy (to wydarzenie)”
Logika emocji
Emocje nie są przypadkowymi, chaotycznymi zdarzeniami zakłócającymi logiczne myślenie. Pojawiają się wtedy, gdy dla człowieka dzieje się coś ważnego. Zawierają dane dotyczące danej osoby i świata.
Emocje uruchamiają się automatycznie i szybko wywołują zmiany fizjologiczne w ciele. Przygotowują do działania, wywołują osobiste odczucia, pomagają sobie radzić i dobrze się rozwijać w świecie, ale też szybko się wyczerpują. Emocje podlegają też pewnym uniwersalnym regułom. Prawdopodobnie każdy z nas rozpozna szczęśliwą twarz w jakimkolwiek kraju na świecie. Z reguły też jesteśmy szczęśliwi, gdy coś osiągamy i smutni, gdy coś tracimy. Istnieją jednak różnice dotyczące zasad okazywania emocji, której w znacznej mierze określone są poprzez społeczeństwo lub kulturę jako akceptowanie lub też nie. Tak samo w każdej firmie funkcjonują niepisane zasady dotyczące zachowania się jej pracowników, w tym okazywania emocji.
Łatwo dostrzec też różnice w płci związane z uczuciami i inteligencją emocjonalną.
Z badań wynika, że kobiety mają niewielką przewagę nad mężczyznami w tej dziedzinie. I choć kobiety są bardziej inteligentne emocjonalnie niż mężczyźni, często się je deprecjonuje w roli lidera, podczas gdy takie samo zachowanie w przypadku mężczyzn uchodzi za bardziej akceptowane. Normy kulturowe w odniesieniu do płci w miejscu pracy mówią więc o tym że to, co jest dopuszczalne dla mężczyzn, nie zawsze jest akceptowane w odniesieniu do kobiet na tych samych stanowiskach.
Reasumując, inteligentny emocjonalnie menedżer doświadcza emocji, a potem wykorzystuje ich siłę jako punkt wyjścia do dobrego, pozytywnego końcowego rezultatu.
Ujawnianie emocji w zgodzie z normami grupowymi
Powszechnym zjawiskiem w biznesie jest to, że menedżerowie często nie dzielą się informacjami ze swoimi współpracownikami lub próbują ukryć, jak się czują, by chronić siebie i innych. Mówią, że wszystko jest w porządku, podczas gdy ich podwładni wyczuwają, że coś jest nie tak. Tłumienie emocji w firmach przybiera wiele form. Zasadą jest, że nie okazujemy silnych emocji lub doznań, które dana organizacja czy grupa uznaje za niewłaściwe.
Jedno z badań dowiodło, że najczęściej okazywaną emocją w pracy jest złość (wyraża ją 53 proc. ludzi), a najmniej okazujemy w pracy radość (jedynie 19 proc. ankietowanych). Grupowe normy społeczne działają w ten sposób, że okazywanie złości w organizacjach jest wyrazem siły i władzy, pokazuje kto tu rządzi, natomiast okazywanie radości postrzegane jest jako zachowanie nieprofesjonalne. Warto jednak przełamać ten schemat i potraktować wyrażanie i zachęcanie innych do wyrażania radości jako skuteczne narzędzie w rękach inteligentnego emocjonalnie menedżera – świętujmy więc sukcesy i zachęcajmy do ich powielenia!
Pamiętajmy też, że próby ukrywania emocji, nie przynoszą pożądanych skutków i mogą wpłynąć na tworzenie się w miejscu pracy atmosfery nieufności, a to z kolei może przekładać się na podejmowanie błędnych decyzji.
Dobre decyzje muszą zawierać w sobie emocje
Nasze emocje – czy tego chcemy, czy nie – wpływają na nas. Są obecne w każdej naszej decyzji. To właśnie emocje sprawiają, że jesteśmy prawdziwie ludźmi, powinno się je więc przyjmować z zadowoleniem, rozumieć i odpowiednio wykorzystywać. Emocje, które odczuwamy mogą być pozytywne lub negatywne. Emocje pozytywne rozwijają nasze myślenie, pomagają tworzyć nowe zespoły, zachęcają do rozważania różnych możliwości, pobudzają do badania otoczenia, poszerzają nasze horyzonty i rozwijają repertuar zachowań. Z kolei negatywne emocje zwiększają naszą ostrość widzenia, pomagają lepiej dostrzegać szczegóły, motywują do efektywniejszego poszukiwania błędów, pobudzają do zmiany działania lub sposobu myślenia. Większość z nas woli oczywiście odczuwać pozytywne emocje, ale jak widać warto też docenić negatywne odczucia. Skuteczne zarządzanie nie polega na unikaniu konfliktów i uszczęśliwianiu pracowników. Konflikty dodają energii, trzeba jednak umiejętnie nimi kierować, a to wymaga świadomości własnych emocji.
Inteligencja emocjonalna test
Jak zmierzyć inteligencję emocjonalną?
W internecie można znaleźć kilkaset stron z testami mierzącymi poziom EQ, jednak jednym z najrzetelniejszych sposobów mierzenia ilorazu inteligencji emocjonalnej są testy MEIS (Multifactor Emotional Intelligence Scale) oraz MSCEIT (Mayer-Salovey-Caruso Emotional Intelligence Test). Najprostszym sposobem poszerzenia wiedzy na temat swojego funkcjonowania w sytuacjach nasyconych emocjami jest poproszenie bliskich o ocenę stopnia empatii, motywacji czy zdolności przywódczych. Można to zrobić poprzez rozmowę lub własnoręcznie ułożony test, w którym prosimy o określenie stopnia natężenia istotnych dla nas cech, a następnie porównanie wyników z tym, jak sami postrzegamy siebie.
Inteligencja emocjonalna w zarządzaniu
Jak zastosować EQ w zarządzaniu?
Zastosowanie inteligencji emocjonalnej w przedsiębiorstwie jest niezwykle szerokie.
Inteligencja emocjonalna w praktyce
6 rad dotyczących inteligencji emocjonalnej
które można zastosować od zaraz:
– Staraj się traktować każdego indywidualnie i z uwagą słuchać tego, co mają do powiedzenia współpracownicy.
– Staraj się zachęcać do uczestniczenia w życiu firmy, ponieważ tylko częsta interakcja pozwoli na poznanie nastrojów panujących wśród pracowników.
– Zapewniaj częste informacje zwrotne – dzięki nim uzyskasz mnóstwo niezbędnych informacji odnośnie stanu emocjonalnego pracowników.
– Dobrym rozwiązaniem jest łączyć cele stawiane w pracy z aktualnym stanem emocjonalnym i osobowością danego pracownika.
– Staraj się zapewnić warunki do optymalnego rozwoju umiejętności i podnoszenia kompetencji; człowiek wystawiony na intelektualne bodźce szybciej rozwija umiejętność wyrażania swoich potrzeb i konkretyzowania żądań.
– Zapewniaj wsparcie na wszystkich etapach realizacji zadań, pytaj o opinię i oceniaj dokładnie wszystkie elementy składające się na jego wykonanie.
Krótko na koniec: emocje mogą działać na korzyść menedżerów, pod warunkiem, że używają ich w inteligentny sposób. Osoby z wysokim stopniem inteligencji emocjonalnej rozpoznają swoje emocje, a także powody swoich odczuć, co więcej zdają sobie sprawę, w jaki sposób ich emocje mogą wpływać na innych.
Inteligencja emocjonalna to według wielu badań jedna z najważniejszych cech wyróżniających wielkich liderów i menedżerów.
I najważniejsze: można ją rozwijać!
Rozwijaj z nami inteligencję emocjonalną. Wybierz nasz trening inteligencji emocjonalnej, zadbaj o swoją dojrzałość emocjonalną.
Autorką tego artykułu jest psycholog Joanna Cisek Dąbrowska, wieloletni trener OSiI Effect.
Prowadzi między innymi szkolenia:
Asertywny Szef
Asertywność w pracy
Awans na Szefa
Tutaj powiązane tematycznie artykuły:
Feedback
Role w grupie
Asertywna odmowa
