Kontrola prawidłowości wykorzystywania przez pracownika zwolnień lekarskich
Zaświadczenie lekarskie ZUS-ZLA jest dowodem usprawiedliwiającym nieobecność w pracy z powodu czasowej niezdolności do pracy spowodowanej chorobą lub koniecznością sprawowania osobistej opieki nad chorym członkiem rodziny.
Dokument ten jest wydawany na zasadach określonych w przepisach ustawy z dnia 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. (Dz.U. z 2019 r. poz. 645), ustawa zasiłkowa oraz wydane na jej podstawie przepisy wykonawcze.
Kontrola zwolnienia lekarskiego przez ZUS w domu
Co sprawdza ZUS w okresie orzeczonej niezdolności do pracy
ZUS może skontrolować pracownika przebywającego na zwolnieniu lekarskim. Organ ma prawo sprawdzić, czy pracownik w okresie orzeczonej niezdolności do pracy:
- nie wykonuje pracy zarobkowej,
- wykorzystuje zwolnienie lekarskie w sposób zgodny z przeznaczeniem.
Co sprawdza ZUS w okresie opieki nad dzieckiem lub członkiem rodziny
Kontrola prawidłowości wykorzystywania przez pracownika zwolnień lekarskich z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem lub innym chorym członkiem rodziny polega na ustaleniu, czy:
- Nie wykonuje w tym czasie on pracy zarobkowej.
- Nie wykorzystuje zwolnienia lekarskiego niezgodnie z jego celem.
- Poza pracownikiem nie ma innych członków rodziny pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym, mogących zapewnić opiekę (nie dotyczy to sprawowania opieki nad chorym dzieckiem w wieku do 2 lat).
Kontrola zwolnienia lekarskiego przez pracodawcę
Poza ZUS-em, do przeprowadzania kontroli zwolnienia lekarskiego pracownika są uprawnieni również pracodawcy, którzy zgłaszają do ubezpieczenia społecznego co najmniej 20 ubezpieczonych.
Jakie mogą być konsekwencje nieprawidłowego wykorzystania zwolnienia lekarskiego przez pracownika?
Nieprawidłowości, które są stwierdzone w trakcie kontroli mogą prowadzić do pozbawienia pracownika prawa do zasiłku, jak również stanowić uzasadnioną podstawę natychmiastowego rozwiązania umowy o pracę przez pracodawcę. (Zob. m.in. wyrok SN z 11.06.2003 r., I PK 208/02).
Jakie są zasady kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy?
Szczegółowe zasady kontroli reguluje rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 27.07.1999 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy oraz formalnej kontroli zaświadczeń lekarskich. (Dz. U. z 1999 r. Nr 65, poz. 743).
Zgodnie z przepisami, kontrola prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich powinna być dokonywana w miarę potrzeby i bez ustalania z góry stałych jej terminów. Może też przybrać na sile w okresach, zwiększonej absencji z powodu choroby lub sprawowania opieki.
W jakim miejscu pracownik może być kontrolowany?
Kontrola może być przeprowadzana w miejscu zamieszkania, miejscu czasowego pobytu lub miejscu zatrudnienia osoby kontrolowanej.
Adres miejsca pobytu pracownika w czasie trwania niezdolności do pracy lub sprawowania opieki jest jednym z elementów treści zwolnienia lekarskiego.
Do końca 2018 roku przepisy nie przewidywały obowiązku deklarowania niezmienności miejsca pobytu w trakcie korzystania ze zwolnienia lekarskiego. Pracownik nie musiał też zgłaszać zachodzące w tym zakresie zmiany.
W praktyce niejednokrotnie zdarza się, że pracownicy w okresie zwolnienia lekarskiego przebywają poza miejscem zameldowania na pobyt stały czy czasowy.
Fakt ten utrudnia przeprowadzenie kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich zarówno ZUS-owi jak i pracodawcom.
Od 2019 roku obowiązek podawania adresu podczas wystawiania zwolnienia lekarskiego
Z początkiem 2019 r. miała miejsce dość istotna zmiana przepisów, o której wydają się nie wiedzieć wszyscy pracownicy, którzy korzystają ze zwolnień lekarskich.
A mianowicie, obecnie pracownik jest zobowiązany podać wystawiającemu zaświadczenie lekarskie adres swego pobytu w okresie czasowej niezdolności do pracy, jeżeli:
- Zamierza w tym czasie przebywać w innym miejscu niż adres udostępniony na profilu informacyjnym wystawiającego zaświadczenie lekarskie.
- Adres znajdujący się w jego dokumentacji medycznej różni się od adresu planowanego pobytu w okresie czasowej niezdolności do pracy.
Poza tym, pracownik musi również poinformować pracodawcę oraz ZUS o każdej zmianie adresu pobytu, w trakcie niezdolności do pracy, nie później niż w ciągu 3 dni od wystąpienia tej okoliczności.
Powyższe obowiązki zostały przewidziane w art. 59 ust. 5d-e ustawy zasiłkowej.
Sprawdź również inne nasze szkolenia dla pracodawców
Autor artykułu: dr Piotr Wąż
Uznany ekspert i autor licznych artykułów i komentarzy do Prawa Pracy. Wieloletni prawnik Państwowej Inspekcji Pracy i członek Komisji Prawnej Głównego Inspektora Pracy.
Wykładowca OSiI Effect, autor popularnego cyklu szkoleń i wielu innych propozycji szkoleń z Prawa Pracy i BHP:
Kontrowersje i trudne przypadki z zakresu bhp i prawa pracy
60 kazusów prawa pracy dla menedżerów
Tutaj znajdziesz inne ciekawe artykuły:
Dyskryminacja i mobbing w miejscu pracy
Ustawa o związkach zawodowych
Przechowywanie akt osobowych
